Amy Gutmann, küresel siyasi müzakerelerin genellikle burada yapıldığı izlenimini veren büyük bir yuvarlak masada öne doğru eğilerek oturuyor. Bir yan duvarda, Berlin’in hala dört Müttefik sektöre bölünmüş olduğu zamana ait tarihi bir harita asılıdır. Hava nasıl olursa olsun balkonda Ronald Reagan’ın buradan Gorbaçov’a duvarı yıkması için seslendiği bir heykeli var. Amy Gutmann, Amerika’nın Almanya Büyükelçisidir. Gülümseyerek burada, Pariser Platz’daki büyükelçiliğin üst katında, göz hizasında görebileceğiniz Quadriga’yı işaret ediyor. Ancak büyükelçi, seleflerinden birinin teşvik ettiği imparatorluk klişesine uymuyor. Dört Alman bölgesel medyasına verdiği bir röportajda – Berliner Zeitung Berlin için oradaydı – Gutmann kısa bir giriş konuşması yaptı. Ancak soru sorulduğunda, büyükelçi gazetecilerden bize kendilerini anlatmalarını istiyor. “Gerçekten bilmek istiyorum: nerede doğdun, nerede büyüdün?”
Gutmann’ın Almanya’ya olan ilgisi sadece büyükelçi olarak atanmasıyla gelmedi. Princeton siyaset bilimci ve daha sonra Pennsylvania Üniversitesi Başkanı göreve başlamadan önce Almanya’yı ziyaret etmişti. Pandemiden hemen önce bir hafta boyunca Berlin ve Potsdam’ı ziyaret ettiğini ve bisikletle dolaştığını hatırlıyor: “Bu ziyaretten o kadar keyif aldım ki kendi kendime geri dönüp daha fazlasını görmek istiyorum dedim. Bir büyükelçi olarak durumun böyle olacağı hakkında hiçbir fikrim yoktu! Ülkenin büyük bir bölümünü hâlâ görmek ve deneyimlemek istediğimi biliyordum. Büyükelçi olarak ilk günümden beri, hem profesyonel hem de özel olarak, kuzeyden güneye ve doğudan batıya Almanya’yı dolaşmaktan keyif aldım.” Daha geçen hafta sonu, “Magdeburg Katedrali ve Yeşil Kale’nin yanı sıra Quedlinburg’da keşfedilecek birçok büyüleyici manzaranın” “zevkini” yaşadı.
Yakında Kırım için belirleyici bir savaş olacak mı?
Üç ağabeyi – Max, Ernst ve Manfred – ve Adele adında bir kız kardeşi vardı. Amy’nin büyükbabası Abraham Gutmann’ın Feuchtwangen’de bir giyim mağazası vardı. Kurt Gutmann, 1934’te Bavyera’daki Nazilerden Bombay’a kaçmak zorunda kaldı. Nürnberg’de metalurji ticaretini öğrenmişti. 1939’da anne babasını ve dört kardeşini de Hindistan’a getirdi. Kurt Gutmann, kısa bir süre önce New York’ta tanıştığı eşi Beatrice ile evlendikten sonra 1948’de ABD’ye taşındı.
Amy Gutmann henüz 16 yaşındayken 55 yaşında hayata gözlerini yumdu. Babasının onun üzerinde büyük etkisi olduğunu daha sonra şöyle dedi: “Bana her türlü nefret, bağnazlık ve ayrımcılığa karşı durmanın ne kadar önemli olduğunu öğretti.” Aile geçmişi nedeniyle, Berlin’e atanmasını da bir görev olarak görüyor, bir keresinde dediği gibi, “Demokrasiler, hayatta kalmak ve gelişmek için özen göstermemize, direncimize ve eylemimize ihtiyaç duyar. Yaptığımız her şey bir fark yaratıyor.” Amy Gutman bu nedenle her adımı dikkatli bir şekilde atıyor: İlkbaharda, Feuchtwangen’de ailesi için bir “engel” atılacak.
Büyükelçi olarak geçirdiğiniz süre şu ana kadar oldukça çalkantılı geçti. Amy Gutmann, 17 Şubat 2022’de göreve başladı ve bu göreve gelen ilk kadın oldu. Birkaç gün sonra Rusya Ukrayna’yı işgal etti. Amy Gutmann bir röportajda şöyle diyor: “Hayatı boyunca demokrasi, insan hakları ve özgürlük meselelerini incelemiş ve öğretmiş biri olarak, Almanya’ya büyükelçi olarak atandığımdan beri bu yıl çok olağanüstü bir yıl oldu.”
Kuzey Akım: Ruslar saldırıyı tamamen ıskaladı mı?
Sohbette nihayet temel konular hakkında konuşmaya geldik.
berlin gazetesi: Çin, ABD ve Almanya arasındaki gelecekteki ilişkiler nasıl gelişecek?
Amy Gutman: Savaştan önce Çin’in uluslararası toplumun daha önce fayda sağladığı kurumlarına yönelik saldırılarını artırdığını gördük. Bu, dünyada daha az siber güvenlik olduğunu içerir. Bunlar, çeşitli haksız ticaret uygulamalarını içerir. Savaşla birlikte Çin’in Rusya’nın yanında yer aldığı gerçeği ortaya çıktı. ABD ve Almanya olarak Çin’i Rusya’ya silah göndermemesi konusunda uyardık. Çin’in Rusya’ya büyük ölçekte silah gönderdiğini görmemiş olsak da, Çin’in Rusya’nın yanında yer almaya devam ettiğini görüyoruz. Bunu yapmamanın Çin’in çıkarına olduğundan emin olmak için elimizden gelen her şeyi yapacağız. Putin’in Ukrayna’ya saldırısından bir şey öğrendiysek, o da güvenilmez otokratlara aşırı derecede bağımlı olunmaması gerektiğidir. Otokratlar iç kontrolü ne kadar çok atarlarsa, o kadar düzensiz ve otokratik hale gelirler. Almanya hızla, zekice ve öngörülü bir şekilde Rus enerjisinden giderek daha fazla bağımsız hale geliyor. Biz – ABD, Almanya ve dünyanın geri kalanı – artık tedarik zincirleri, nadir mineraller, mikroçipler ve yüksek teknoloji için Çin’e daha az bağımlı hale gelme fırsatına sahibiz. Bunlar ülkelerimizin refahı ve özgürlüğü için önemlidir. Bu konuda ABD ve tüm müttefiklerimiz arasında, AB düzeyinde, sadece iki taraflı değil, çok taraflı olarak devam eden tartışmalar var. ABD’deki fiş mevzuatı ileriye doğru büyük bir adımdı. Altyapı faturamız ileriye doğru büyük bir adım çünkü gerçekten daha az bağımlı hale gelmek için kendi hayati pazarlarımızı ve demokrasimizi inşa etmemiz gerekiyor. En son Enflasyon Düşürme Yasası (IRA) geldi. Bu, gezegenimizi korumamızı sağlayan dünyadaki en önemli tek yasadır. Bununla gurur duyuyorum çünkü zamanla enerji maliyetlerini azaltacak – sadece bizim için değil, Almanlar ve Avrupalılar için de.
berlin gazetesi: Ukrayna, Kırım’ın kendi topraklarının ayrılmaz bir parçası olduğunu ve onu geri almak istediğini söylüyor. ABD’nin tutumu, gerektiği sürece Ukrayna’yı desteklemektir. Amerikan hükümeti, daha fazla askeri kaynak gerektirse bile, Kırım’ı yeniden ele geçirmek istiyorsa Ukrayna’yı da destekleyecek mi?
Amy Gutman: Bu noktada Ukrayna’nın hangi barış planını isteyeceği konusunda spekülasyon yapmak sorumsuzluk olur. Sorumsuz çünkü Bay Putin önce barış yapmak istediğinin sinyalini vermeli. Ukrayna’nın sorunuzla ilgili olarak ne yapacağını veya yapmayacağını bize söylemesini beklemiyoruz. Bildiğimiz ve Ukrayna’nın kanıtladığı şey, demokratik egemenliğinin restorasyonundan daha temel bir şey istemediğidir. Bu nedenle Ukrayna’yı barış müzakeresi yapacak konuma getirmek gerekecektir. Ve bu Putin’e bağlı. İşte bu yüzden Ukrayna’nın kendini savunmasına yardım etmek çok önemli. Bahar çok önemli bir dönem olacak ve bu nedenle Ukrayna’ya topçu, uçaksavar savunması, mühimmat, eğitim ve insani yardım konusunda yardım ediyoruz. Ukraynalıların sadece cephede değil, Ukrayna’da yaşamak isteyen ancak çoğu şu anda Polonya ve Almanya’da bulunan mülteciler için ödediği yüksek bedeli hiçbirimiz hafife almamalıyız. Ukrayna’ya ne kadar çok yardım edersek, Ukrayna gelecekte barışı o kadar çabuk ve çabuk bulabilecek.
ABD, AB’yi nihayet Ukrayna’ya para göndermeye çağırdı
Almanya’nın gösterdiği çabalar sevindirici ve takdire şayandır. Ancak Atlantik’in her iki yakasında bu yönde önemli diplomatik çabalar sarf edildiğinden bu şaşırtıcı değil. Elbette zaman alacak, ancak 100 milyar avroya çoktan karar verildi ve yeni savunma bakanı on milyar avro daha istedi. Bu, hızla değişen jeopolitik ortamda doğru yönde atılmış bir adımdır.
Çin’in barış planı hakkında ne düşünüyorsunuz?
Çin, Ukrayna’yı desteklemiyor. Kendini savunmak için Ukrayna’yı desteklemeyen bir ülke barış planını masaya koymakta elbette özgürdür. Ama şunu söylemekte özgürüz: Bu inandırıcı değil.
Ancak Büyükelçi Amy Gutmann için siyasi düzey her şey değildir. Yahudilik de hayatında önemli bir rol oynar. Hanuka’da elçilik partisine davet etti. Bunun bir gelenek ya da folklor olmadığı görülmektedir. Berliner Zeitung tarafından aynı zamanda dinini uygulayıp uygulamadığı sorulduğunda Bayan Gutmann, “Evet, Yahudi olmaktan her zaman çok gurur duydum. Ne zaman kişisel ve profesyonel hayatımda Yahudiliğin rolü sorulduğunda, benim için dünyada iyilik yapmanın ve Yahudi olduğumuz için gurur duymanın Yahudi olmanın çok temel parçaları olduğunu söylemekten mutluluk duyuyorum. Manevi olarak konuşursak, kalplerimizi ve zihinlerimizi ebediyen önemli bir şeyle ilham verici bir uyum içine getiriyoruz.” Gutmann, “dünyayı düzeltme” komisyonu anlamına gelen temel Yahudi kavramı “tikkun olam”ın kendisi için “en değerli kişisel ve profesyonel meydan okuma” olduğunu söylüyor: “Hepimizin hayatları daha zengin hale geliyor ve her birimiz daha büyük oluyoruz. – daha büyük topluluklar ve amaçlarla üretken bir şekilde ilişki kurduğumuzda yalnız kalabileceğimizden daha fazla.
Bu taahhüt, diplomatın Berlin’de birçok karşılaşmasını da beraberinde getirdi. Buraya geldiğinden beri onu özellikle kim etkiledi? Amy Gutmann: “Margot Friedlander ile birkaç kez tanışmak benim için özel bir onurdu. Tanıdığım herkesin en dikkat çekici hayat hikayelerinden birine sahip ve bugün yaşayan en cesur ve en ilham verici kadınlardan biri. Aynı zamanda Berlin’deki komşum – yazar, eğitimci ve Holokost’tan sağ kurtulan.” Ukrayna’daki savaş sırasında özel bir karşılaşma yaşandı: “Berlin’de tanışan ve kendilerini mülteci olarak tanımlayan bir grup Ukraynalı şarkıcının güzel seslerini duymak ve onları defalarca dinlemek beni inanılmaz derecede etkiledi ve cesaretlendirdi. Güçlü ruhunuz, Ukrayna için daha parlak bir gelecek için büyük bir umut işaretidir.”
Gutmann’ın Almanya’ya olan ilgisi sadece büyükelçi olarak atanmasıyla gelmedi. Princeton siyaset bilimci ve daha sonra Pennsylvania Üniversitesi Başkanı göreve başlamadan önce Almanya’yı ziyaret etmişti. Pandemiden hemen önce bir hafta boyunca Berlin ve Potsdam’ı ziyaret ettiğini ve bisikletle dolaştığını hatırlıyor: “Bu ziyaretten o kadar keyif aldım ki kendi kendime geri dönüp daha fazlasını görmek istiyorum dedim. Bir büyükelçi olarak durumun böyle olacağı hakkında hiçbir fikrim yoktu! Ülkenin büyük bir bölümünü hâlâ görmek ve deneyimlemek istediğimi biliyordum. Büyükelçi olarak ilk günümden beri, hem profesyonel hem de özel olarak, kuzeyden güneye ve doğudan batıya Almanya’yı dolaşmaktan keyif aldım.” Daha geçen hafta sonu, “Magdeburg Katedrali ve Yeşil Kale’nin yanı sıra Quedlinburg’da keşfedilecek birçok büyüleyici manzaranın” “zevkini” yaşadı.
Yakında Kırım için belirleyici bir savaş olacak mı?
Üç ağabeyi – Max, Ernst ve Manfred – ve Adele adında bir kız kardeşi vardı. Amy’nin büyükbabası Abraham Gutmann’ın Feuchtwangen’de bir giyim mağazası vardı. Kurt Gutmann, 1934’te Bavyera’daki Nazilerden Bombay’a kaçmak zorunda kaldı. Nürnberg’de metalurji ticaretini öğrenmişti. 1939’da anne babasını ve dört kardeşini de Hindistan’a getirdi. Kurt Gutmann, kısa bir süre önce New York’ta tanıştığı eşi Beatrice ile evlendikten sonra 1948’de ABD’ye taşındı.
Amy Gutmann henüz 16 yaşındayken 55 yaşında hayata gözlerini yumdu. Babasının onun üzerinde büyük etkisi olduğunu daha sonra şöyle dedi: “Bana her türlü nefret, bağnazlık ve ayrımcılığa karşı durmanın ne kadar önemli olduğunu öğretti.” Aile geçmişi nedeniyle, Berlin’e atanmasını da bir görev olarak görüyor, bir keresinde dediği gibi, “Demokrasiler, hayatta kalmak ve gelişmek için özen göstermemize, direncimize ve eylemimize ihtiyaç duyar. Yaptığımız her şey bir fark yaratıyor.” Amy Gutman bu nedenle her adımı dikkatli bir şekilde atıyor: İlkbaharda, Feuchtwangen’de ailesi için bir “engel” atılacak.
Büyükelçi olarak geçirdiğiniz süre şu ana kadar oldukça çalkantılı geçti. Amy Gutmann, 17 Şubat 2022’de göreve başladı ve bu göreve gelen ilk kadın oldu. Birkaç gün sonra Rusya Ukrayna’yı işgal etti. Amy Gutmann bir röportajda şöyle diyor: “Hayatı boyunca demokrasi, insan hakları ve özgürlük meselelerini incelemiş ve öğretmiş biri olarak, Almanya’ya büyükelçi olarak atandığımdan beri bu yıl çok olağanüstü bir yıl oldu.”
Kuzey Akım: Ruslar saldırıyı tamamen ıskaladı mı?
Sohbette nihayet temel konular hakkında konuşmaya geldik.
berlin gazetesi: Çin, ABD ve Almanya arasındaki gelecekteki ilişkiler nasıl gelişecek?
Amy Gutman: Savaştan önce Çin’in uluslararası toplumun daha önce fayda sağladığı kurumlarına yönelik saldırılarını artırdığını gördük. Bu, dünyada daha az siber güvenlik olduğunu içerir. Bunlar, çeşitli haksız ticaret uygulamalarını içerir. Savaşla birlikte Çin’in Rusya’nın yanında yer aldığı gerçeği ortaya çıktı. ABD ve Almanya olarak Çin’i Rusya’ya silah göndermemesi konusunda uyardık. Çin’in Rusya’ya büyük ölçekte silah gönderdiğini görmemiş olsak da, Çin’in Rusya’nın yanında yer almaya devam ettiğini görüyoruz. Bunu yapmamanın Çin’in çıkarına olduğundan emin olmak için elimizden gelen her şeyi yapacağız. Putin’in Ukrayna’ya saldırısından bir şey öğrendiysek, o da güvenilmez otokratlara aşırı derecede bağımlı olunmaması gerektiğidir. Otokratlar iç kontrolü ne kadar çok atarlarsa, o kadar düzensiz ve otokratik hale gelirler. Almanya hızla, zekice ve öngörülü bir şekilde Rus enerjisinden giderek daha fazla bağımsız hale geliyor. Biz – ABD, Almanya ve dünyanın geri kalanı – artık tedarik zincirleri, nadir mineraller, mikroçipler ve yüksek teknoloji için Çin’e daha az bağımlı hale gelme fırsatına sahibiz. Bunlar ülkelerimizin refahı ve özgürlüğü için önemlidir. Bu konuda ABD ve tüm müttefiklerimiz arasında, AB düzeyinde, sadece iki taraflı değil, çok taraflı olarak devam eden tartışmalar var. ABD’deki fiş mevzuatı ileriye doğru büyük bir adımdı. Altyapı faturamız ileriye doğru büyük bir adım çünkü gerçekten daha az bağımlı hale gelmek için kendi hayati pazarlarımızı ve demokrasimizi inşa etmemiz gerekiyor. En son Enflasyon Düşürme Yasası (IRA) geldi. Bu, gezegenimizi korumamızı sağlayan dünyadaki en önemli tek yasadır. Bununla gurur duyuyorum çünkü zamanla enerji maliyetlerini azaltacak – sadece bizim için değil, Almanlar ve Avrupalılar için de.
berlin gazetesi: Ukrayna, Kırım’ın kendi topraklarının ayrılmaz bir parçası olduğunu ve onu geri almak istediğini söylüyor. ABD’nin tutumu, gerektiği sürece Ukrayna’yı desteklemektir. Amerikan hükümeti, daha fazla askeri kaynak gerektirse bile, Kırım’ı yeniden ele geçirmek istiyorsa Ukrayna’yı da destekleyecek mi?
Amy Gutman: Bu noktada Ukrayna’nın hangi barış planını isteyeceği konusunda spekülasyon yapmak sorumsuzluk olur. Sorumsuz çünkü Bay Putin önce barış yapmak istediğinin sinyalini vermeli. Ukrayna’nın sorunuzla ilgili olarak ne yapacağını veya yapmayacağını bize söylemesini beklemiyoruz. Bildiğimiz ve Ukrayna’nın kanıtladığı şey, demokratik egemenliğinin restorasyonundan daha temel bir şey istemediğidir. Bu nedenle Ukrayna’yı barış müzakeresi yapacak konuma getirmek gerekecektir. Ve bu Putin’e bağlı. İşte bu yüzden Ukrayna’nın kendini savunmasına yardım etmek çok önemli. Bahar çok önemli bir dönem olacak ve bu nedenle Ukrayna’ya topçu, uçaksavar savunması, mühimmat, eğitim ve insani yardım konusunda yardım ediyoruz. Ukraynalıların sadece cephede değil, Ukrayna’da yaşamak isteyen ancak çoğu şu anda Polonya ve Almanya’da bulunan mülteciler için ödediği yüksek bedeli hiçbirimiz hafife almamalıyız. Ukrayna’ya ne kadar çok yardım edersek, Ukrayna gelecekte barışı o kadar çabuk ve çabuk bulabilecek.
ABD, AB’yi nihayet Ukrayna’ya para göndermeye çağırdı
Almanya’nın gösterdiği çabalar sevindirici ve takdire şayandır. Ancak Atlantik’in her iki yakasında bu yönde önemli diplomatik çabalar sarf edildiğinden bu şaşırtıcı değil. Elbette zaman alacak, ancak 100 milyar avroya çoktan karar verildi ve yeni savunma bakanı on milyar avro daha istedi. Bu, hızla değişen jeopolitik ortamda doğru yönde atılmış bir adımdır.
Çin’in barış planı hakkında ne düşünüyorsunuz?
Çin, Ukrayna’yı desteklemiyor. Kendini savunmak için Ukrayna’yı desteklemeyen bir ülke barış planını masaya koymakta elbette özgürdür. Ama şunu söylemekte özgürüz: Bu inandırıcı değil.
Ancak Büyükelçi Amy Gutmann için siyasi düzey her şey değildir. Yahudilik de hayatında önemli bir rol oynar. Hanuka’da elçilik partisine davet etti. Bunun bir gelenek ya da folklor olmadığı görülmektedir. Berliner Zeitung tarafından aynı zamanda dinini uygulayıp uygulamadığı sorulduğunda Bayan Gutmann, “Evet, Yahudi olmaktan her zaman çok gurur duydum. Ne zaman kişisel ve profesyonel hayatımda Yahudiliğin rolü sorulduğunda, benim için dünyada iyilik yapmanın ve Yahudi olduğumuz için gurur duymanın Yahudi olmanın çok temel parçaları olduğunu söylemekten mutluluk duyuyorum. Manevi olarak konuşursak, kalplerimizi ve zihinlerimizi ebediyen önemli bir şeyle ilham verici bir uyum içine getiriyoruz.” Gutmann, “dünyayı düzeltme” komisyonu anlamına gelen temel Yahudi kavramı “tikkun olam”ın kendisi için “en değerli kişisel ve profesyonel meydan okuma” olduğunu söylüyor: “Hepimizin hayatları daha zengin hale geliyor ve her birimiz daha büyük oluyoruz. – daha büyük topluluklar ve amaçlarla üretken bir şekilde ilişki kurduğumuzda yalnız kalabileceğimizden daha fazla.
Bu taahhüt, diplomatın Berlin’de birçok karşılaşmasını da beraberinde getirdi. Buraya geldiğinden beri onu özellikle kim etkiledi? Amy Gutmann: “Margot Friedlander ile birkaç kez tanışmak benim için özel bir onurdu. Tanıdığım herkesin en dikkat çekici hayat hikayelerinden birine sahip ve bugün yaşayan en cesur ve en ilham verici kadınlardan biri. Aynı zamanda Berlin’deki komşum – yazar, eğitimci ve Holokost’tan sağ kurtulan.” Ukrayna’daki savaş sırasında özel bir karşılaşma yaşandı: “Berlin’de tanışan ve kendilerini mülteci olarak tanımlayan bir grup Ukraynalı şarkıcının güzel seslerini duymak ve onları defalarca dinlemek beni inanılmaz derecede etkiledi ve cesaretlendirdi. Güçlü ruhunuz, Ukrayna için daha parlak bir gelecek için büyük bir umut işaretidir.”