“Şu anda hemen hemen tüm taş bitkileri çiçek açıyor. Kayısılarımız çiçek açmayı bitirmek üzere, kirazlarımız ve eriklerimiz çiçek açıyor” diye anlatıyor Litoměřice'deki Libochovice Tarım Kooperatifi'nden Pavel Vácha, elma ağaçlarının Nisan ayının başında zaten tomurcuk halinde olduğunu ekliyor.
Libochovice yakınlarındaki Klapé'de de durum benzer. Yerel tarım kooperatifi müdürü Otakar Šašek, “Aslında kayısılar çiçek açtıktan sonra, yaprakları zaten dökülüyor” diyor. Ona göre ilk çiçeklenmenin gecikmesi bazı durumlarda 14 gün civarındadır.
Ancak bahçıvanları endişelendiren şey don tehlikesidir. Šašek, “Ne kadar erken çiçek açtığı göz önüne alındığında, sabah don tehlikesi muhtemelen tamamen ortadan kaldırılmıyor ve genellikle Mayıs ayının başında 'donmuş' olanlarda başka bir sorun ortaya çıkabilir” diye açıklıyor Šašek.
Litoměřice'deki Těchobuzice'deki Ovocnářství Jelínek'ten Miloslav Jelínek de durumu benzer şekilde görüyor. Ona göre donların gelme ihtimali daha yüksek. “Nisan ayında gidiyor, hep doğudan bir şeyler esiyor” diyor. Ancak ona göre sıcaklıklardaki keskin bir düşüşün hasatı nasıl etkileyeceği birçok faktöre bağlı; örneğin donun kuvveti veya ağaçlarda halihazırda meyve olup olmadığı. “Çiçek açtığında durum o kadar dramatik olmuyor, ağaçlar bununla başa çıkabilir. Ancak kızartma olduğunda bu kötüdür” diye açıklıyor.
Hava ilaçlamaları hızlandırdı
Görüşülen çiftçilerin hiçbiri bu yıl hasadın ne olacağını tahmin etmeye cesaret edemiyor. Pavel Vácha, “Donlar gelmezse muhtemelen daha yüksek, daha iyi bir hasat elde edeceğiz, ancak bunu henüz kimse söyleyemez” diye özetliyor.
Ancak sıcaklık dalgalanmalarının çalışma programında da değişikliğe yol açtığı zaten ortada. Libochovice Tarım Kooperatifinde daha erken bir ilaçlama uygulamasına geçmek zorunda kaldılar; Jelínek Meyve Fabrikasında ise artık sıcak nedeniyle daha fazla iş var. “Her şey hızlanacak. Bunu bir şekilde planladınız ve artık üç Pazar erken olduğuna göre, zaten koruma falan yapmanız gerekiyor, bu yüzden daha çok işimiz var,” diye belirtiyor Jelínek.
Vácha'ya göre, hava koşulları nedeniyle hasat birkaç hafta da olsa ertelenebilir. “Bu değişmezse, daha erken hasat yapmak zorunda kalmamız mümkün. Ana sezon eylül ayında gerçekleşti, gelecekte muhtemelen ağustos ayının sonuna doğru hareket edecek,” diye düşünüyor.
Yüksek sıcaklıklar şarabı da bozar
Havaların ısınmasıyla birlikte üzüm bağları da canlanmaya başladı. Chomutovska'daki Vičické Mikulášek şarap imalathanesinden Jakub Mikulášek, yüksek sıcaklıkların tomurcukların filizlenmesine ve ayrıca yaprakların büyümesine neden olduğunu açıklıyor. Şarap üreticisi endişesini “Bu kadar ileride olduğumuz için donun bizi yakması riski var” diye ima ediyor.
Meyve ağaçlarında olduğu gibi asmalarda da donun şiddeti ve ne kadar süreceği bağlıdır. Mikulášek, sıcaklıkların örneğin eksi dört dereceye düşmesi ve donun bütün gece sürmesi durumunda her şeyi yakacağını söylüyor. Mikulášek, “Elbette yine bozulacak, ancak çiçek açmadan önce hala küçük olan üzümler gidecek ve hiçbir üretim yapamayacaksınız” diye belirtiyor. Ona göre dondan yanan bitki üzerinde yeniden gözler oluşacak ancak şarap üreticileri bir yıl daha onlarla çalışamayacak.
Sıcaklık dalgalanmalarının yanı sıra şarap yetiştiricileri kuraklık ve yağış eksikliğinden de sıkıntı yaşıyor. Mikulášek'e göre kışın yağmur yağmasına ve toprağın daha derin katmanlarda suya doymasına rağmen Mart ayında durum değişti. Şarap üreticisi, “Nisan ve mayıs aylarında yağmur yağmazsa büyük bir sorunumuz var, çünkü bitkiler ihtiyaç duydukları yeşil maddeyi yaratamayacak, böylece üzümlerin olgunlaşabileceği bir şey kalmayacak ve meyvelere su dökülecek” dedi. açıklıyor.
Ortalamanın üzerinde bahar
Bu yıl kışın sonu ve baharın başlangıcı son derece sıcaktı. Kočkov'un Ústí bölgesindeki Çek Hidrometeoroloji Enstitüsü'nden Dáša Richterová, bu yıl Mart ayında ortalama hava sıcaklığının 7,0 derece olduğunu, bunun 1991 ile 2020 arasındaki normalden 3,5 derece daha yüksek olduğunu söylüyor. “2024 yılının Mart ayı, dünyanın en sıcak ayıydı. Ústí Bölgesi'nde 1961'den bu yana 60 yıldan fazla bir süre var” diye belirtiyor ve bugüne kadarki en sıcak Mart ayının 1990'da meydana geldiğini ve ortalama sıcaklığın 6,6 derece olduğunu belirtiyor.
Richter'e göre ortalamanın üzerindeki sıcaklık artışı Nisan ayında da devam edecek. “Tahminlere göre durum değişmeyecek, aksine sıcaklıklar artmaya devam edecek” diye belirtiyor. Hafta sonu termometredeki cıva bölgedeki birçok yerde 28 dereceye kadar yükseldi.
Richter'e göre, meteorologlar bu dönemde bu sıcaklıkları birkaç kez kaydetmiş olsa da baharın başlangıcında 25 dereceyi aşan sıcaklıklar istisnai bir durum. “Kesinlikle yazın ilk gününün en erken olayı (sıcaklığın tam olarak 25 dereceye ulaştığı veya bu dereceyi aştığı bir gün – editörün notu) 1961'den beri Ústí Bölgesi'nde 29 Mart 1968'de Děčín'deki istasyonda kayıt yapıyoruz” diye açıklıyor Richterová. Nisan yaz günü meteorologlar tarafından 1961, 1986, 2009, 2011, 2016 ve 2017 yıllarında kaydedildi.
Yetiştiricilerin korktuğu donların önümüzdeki birkaç gün içinde yaşanmaması bekleniyor. Meteorologlara göre en yüksek günlük sıcaklıklar bugün 24 dereceye ulaşacak, yarın gece ise 12 dereceye düşecek. Yarın gün içerisinde yine 24 derece civarında bir sıcaklık bekleyebiliriz. Ancak mayıs ayının ilk yarısında “donmuş adamların” ne getireceği şu anda pek belli değil.
Libochovice yakınlarındaki Klapé'de de durum benzer. Yerel tarım kooperatifi müdürü Otakar Šašek, “Aslında kayısılar çiçek açtıktan sonra, yaprakları zaten dökülüyor” diyor. Ona göre ilk çiçeklenmenin gecikmesi bazı durumlarda 14 gün civarındadır.
Ancak bahçıvanları endişelendiren şey don tehlikesidir. Šašek, “Ne kadar erken çiçek açtığı göz önüne alındığında, sabah don tehlikesi muhtemelen tamamen ortadan kaldırılmıyor ve genellikle Mayıs ayının başında 'donmuş' olanlarda başka bir sorun ortaya çıkabilir” diye açıklıyor Šašek.
Litoměřice'deki Těchobuzice'deki Ovocnářství Jelínek'ten Miloslav Jelínek de durumu benzer şekilde görüyor. Ona göre donların gelme ihtimali daha yüksek. “Nisan ayında gidiyor, hep doğudan bir şeyler esiyor” diyor. Ancak ona göre sıcaklıklardaki keskin bir düşüşün hasatı nasıl etkileyeceği birçok faktöre bağlı; örneğin donun kuvveti veya ağaçlarda halihazırda meyve olup olmadığı. “Çiçek açtığında durum o kadar dramatik olmuyor, ağaçlar bununla başa çıkabilir. Ancak kızartma olduğunda bu kötüdür” diye açıklıyor.
Hava ilaçlamaları hızlandırdı
Görüşülen çiftçilerin hiçbiri bu yıl hasadın ne olacağını tahmin etmeye cesaret edemiyor. Pavel Vácha, “Donlar gelmezse muhtemelen daha yüksek, daha iyi bir hasat elde edeceğiz, ancak bunu henüz kimse söyleyemez” diye özetliyor.
Ancak sıcaklık dalgalanmalarının çalışma programında da değişikliğe yol açtığı zaten ortada. Libochovice Tarım Kooperatifinde daha erken bir ilaçlama uygulamasına geçmek zorunda kaldılar; Jelínek Meyve Fabrikasında ise artık sıcak nedeniyle daha fazla iş var. “Her şey hızlanacak. Bunu bir şekilde planladınız ve artık üç Pazar erken olduğuna göre, zaten koruma falan yapmanız gerekiyor, bu yüzden daha çok işimiz var,” diye belirtiyor Jelínek.
Vácha'ya göre, hava koşulları nedeniyle hasat birkaç hafta da olsa ertelenebilir. “Bu değişmezse, daha erken hasat yapmak zorunda kalmamız mümkün. Ana sezon eylül ayında gerçekleşti, gelecekte muhtemelen ağustos ayının sonuna doğru hareket edecek,” diye düşünüyor.
Yüksek sıcaklıklar şarabı da bozar
Havaların ısınmasıyla birlikte üzüm bağları da canlanmaya başladı. Chomutovska'daki Vičické Mikulášek şarap imalathanesinden Jakub Mikulášek, yüksek sıcaklıkların tomurcukların filizlenmesine ve ayrıca yaprakların büyümesine neden olduğunu açıklıyor. Şarap üreticisi endişesini “Bu kadar ileride olduğumuz için donun bizi yakması riski var” diye ima ediyor.
Meyve ağaçlarında olduğu gibi asmalarda da donun şiddeti ve ne kadar süreceği bağlıdır. Mikulášek, sıcaklıkların örneğin eksi dört dereceye düşmesi ve donun bütün gece sürmesi durumunda her şeyi yakacağını söylüyor. Mikulášek, “Elbette yine bozulacak, ancak çiçek açmadan önce hala küçük olan üzümler gidecek ve hiçbir üretim yapamayacaksınız” diye belirtiyor. Ona göre dondan yanan bitki üzerinde yeniden gözler oluşacak ancak şarap üreticileri bir yıl daha onlarla çalışamayacak.
Sıcaklık dalgalanmalarının yanı sıra şarap yetiştiricileri kuraklık ve yağış eksikliğinden de sıkıntı yaşıyor. Mikulášek'e göre kışın yağmur yağmasına ve toprağın daha derin katmanlarda suya doymasına rağmen Mart ayında durum değişti. Şarap üreticisi, “Nisan ve mayıs aylarında yağmur yağmazsa büyük bir sorunumuz var, çünkü bitkiler ihtiyaç duydukları yeşil maddeyi yaratamayacak, böylece üzümlerin olgunlaşabileceği bir şey kalmayacak ve meyvelere su dökülecek” dedi. açıklıyor.
Ortalamanın üzerinde bahar
Bu yıl kışın sonu ve baharın başlangıcı son derece sıcaktı. Kočkov'un Ústí bölgesindeki Çek Hidrometeoroloji Enstitüsü'nden Dáša Richterová, bu yıl Mart ayında ortalama hava sıcaklığının 7,0 derece olduğunu, bunun 1991 ile 2020 arasındaki normalden 3,5 derece daha yüksek olduğunu söylüyor. “2024 yılının Mart ayı, dünyanın en sıcak ayıydı. Ústí Bölgesi'nde 1961'den bu yana 60 yıldan fazla bir süre var” diye belirtiyor ve bugüne kadarki en sıcak Mart ayının 1990'da meydana geldiğini ve ortalama sıcaklığın 6,6 derece olduğunu belirtiyor.
Richter'e göre ortalamanın üzerindeki sıcaklık artışı Nisan ayında da devam edecek. “Tahminlere göre durum değişmeyecek, aksine sıcaklıklar artmaya devam edecek” diye belirtiyor. Hafta sonu termometredeki cıva bölgedeki birçok yerde 28 dereceye kadar yükseldi.
Richter'e göre, meteorologlar bu dönemde bu sıcaklıkları birkaç kez kaydetmiş olsa da baharın başlangıcında 25 dereceyi aşan sıcaklıklar istisnai bir durum. “Kesinlikle yazın ilk gününün en erken olayı (sıcaklığın tam olarak 25 dereceye ulaştığı veya bu dereceyi aştığı bir gün – editörün notu) 1961'den beri Ústí Bölgesi'nde 29 Mart 1968'de Děčín'deki istasyonda kayıt yapıyoruz” diye açıklıyor Richterová. Nisan yaz günü meteorologlar tarafından 1961, 1986, 2009, 2011, 2016 ve 2017 yıllarında kaydedildi.
Yetiştiricilerin korktuğu donların önümüzdeki birkaç gün içinde yaşanmaması bekleniyor. Meteorologlara göre en yüksek günlük sıcaklıklar bugün 24 dereceye ulaşacak, yarın gece ise 12 dereceye düşecek. Yarın gün içerisinde yine 24 derece civarında bir sıcaklık bekleyebiliriz. Ancak mayıs ayının ilk yarısında “donmuş adamların” ne getireceği şu anda pek belli değil.